Wie krijgt uw kapitaal bij overlijden? De stille valkuil in pensioensparen en langetermijnsparen

De begunstigde bij overlijden in uw pensioensparen, langetermijnsparen of levensverzekering wordt vaak jaren niet herbekeken. Bij een scheiding, nieuwe relatie of herschikking van uw gezin kan dat tot zeer pijnlijke en onverwachte uitkomsten leiden. In dit artikel leggen we uit waarom dit zo belangrijk is, waar u op moet letten, en hoe wij u helpen om onaangename verrassingen te voorkomen.

Het verhaal dat we té vaak zien

U bent 25, net getrouwd en u start met pensioensparen. Verliefd tot over uw oren duidt u uw echtgeno(o)t(e) bij naam aan als begunstigde bij overlijden. Jaren gaan voorbij, u stort zorgvuldig verder. Dan volgt een scheiding. Het leven gaat door, u hertrouwt. Aan die oude polis denkt niemand nog.  De stortingen lopen netjes verder, maar voor de rest bekijken we dit dossier niet meer.

Op 55-jarige leeftijd overlijdt u onverwacht. Uw huidige partner verwacht de uitkering na jarenlang sparen (bijvoorbeeld ± €30.000), maar in de polis staat nog altijd uw ex-partner bij naam als begunstigde. De verzekeraar mag dan niet “redelijk interpreteren” – hij moet uitkeren aan wie in de polis staat. Het resultaat is pijnlijk, en vaak onomkeerbaar.

Dit scenario is geen uitzondering. Het is precies waarom een “begunstigden-check” zo belangrijk is.

Voor welke contracten is dit relevant?

• Pensioensparen (3e pijler, via fonds of verzekering)
• Langetermijnsparen
• Levensverzekeringen (tak 21 en tak 23)
• Schuldsaldoverzekering
• VAPZ/POZ/IPT en andere (para)fiscale spaar- en verzekeringsoplossingen voor zelfstandigen/bedrijfsleiders
• Groepsverzekering/individuele pensioentoezeggingen (oude of ‘slapende’ plannen niet vergeten)
• alle overlijdensdekkingen

Let op: ook bij bedrijfsmatige contracten (directieleden, zaakvoerders) staan vaak persoonlijke begunstigingsclausules.

Waarom dit zo cruciaal is

• De polis “wint” van het gezond verstand: de verzekeraar volgt de begunstigingsclausule die in het contract staat, punt.
• Het burgerlijk recht en erfbelastingen spelen mee: de juridische en fiscale impact verschilt per product en per gewest. Een foute begunstiging kan tot discussies, vertraging of zwaardere fiscaliteit leiden.
• Levens veranderen, polissen blijven achter: huwelijken, scheidingen, nieuwe partners, kinderen, een woonlening, een nieuwe zaak… maar de begunstiging blijft vaak jaren onaangeroerd.

Typische valkuilen die we tegenkomen

1. Begunstigde bij naam aangeduid (ex-partner blijft onbedoeld staan).
2. Geen cascade (bij gebrek aan) voorzien: er is enkel één naam, geen volgorde.
3. Onheldere omschrijvingen (“mijn partner”) zonder juridische status.
4. Samengestelde gezinnen: stiefkinderen/pluskinderen niet of juist onbedoeld begunstigd.
5. Onherroepelijke begunstiging of verpanding aan bank: wijziging is dan niet vrij mogelijk.
6. Verhuis of jobwissel: oude groeps- of pensioenplannen met vergeten begunstiging.

Slimme formuleringen voor de begunstiging

In de praktijk werken we vaak met duidelijke, toekomstbestendige clausules, bijvoorbeeld:

• “Mijn echtgeno(o)t(e) op datum van overlijden; bij gebrek aan: mijn kinderen, in gelijke delen; bij gebrek aan: mijn wettelijke erfgenamen.”
• Of: “Mijn partner met wie ik wettelijk samenwoon op datum van overlijden; bij gebrek aan: …”

Belangrijk:

• Gebruik “op datum van overlijden” en werk met een cascade.
• Werk met duidelijke hoedanigheden in plaats van enkel namen, tenzij er een goede reden is om wél bij naam te werken.
• In nieuw-samengestelde gezinnen vergt dit maatwerk: wie wilt u juist beschermen, en in welke volgorde?

Wanneer herbekijkt u dit best?

• Start of stop van een relatie
• Huwelijk, wettelijk samenwonen, feitelijk samenwonen
• Scheiding of beëindiging samenwoonst
• Geboorte van (klein)kinderen of pluskinderen
• Aankoop woning/nieuwe lening (schuldsaldo)
• Start/stop zelfstandige activiteit of nieuwe vennootschap (IPT/POZ/VAPZ)
• Nieuwe werkgever of vertrek (groepsverzekering)
• Grote wijziging in vermogen of woonplaats (gewest)

Plan idealiter een check-up om de 2 à 3 jaar, of bij elk belangrijk levensmoment.

Zo doet u de “15-minuten begunstigden-check”

1. Verzamel uw polissen: pensioensparen, langetermijnsparen, levensverzekeringen, schuldsaldo, VAPZ/POZ/IPT, groepsverzekering(en).
2. Noteer per contract: verzekeringsnemer, verzekerde, huidige begunstigde(n) bij overlijden, en eventuele cascade.
3. Controleer:

• Staat er iemand bij naam die niet langer gewenst is?
• Is er een duidelijke volgorde “bij gebrek aan”?
• Is er sprake van onherroepelijke begunstiging of verpanding?
• Stemmen polis, familie-situatie en eventuele testamentaire wensen overeen?

1. Laat ons meekijken: wij interpreteren de kleine lettertjes, het fiscale kader en adviseren een sluitende, actuele clausule.
2. Pas aan via een addendum: we regelen de correcte formulering, handtekeningen en eventuele bijkomende toestemmingen (bv. bij onherroepelijke begunstiging of verpanding).

Veelgestelde vragen

• Kan ik de begunstigde altijd zomaar wijzigen?
• Niet altijd. Bij onherroepelijke begunstiging of verpanding (bv. aan een bank) is toestemming nodig. Wij checken dit voor u.
• Wat met fiscale gevolgen?
• Afhankelijk van producttype en gewest kunnen er specifieke (erf)fiscale regels spelen. Wij lichten dit vooraf toe en stemmen uw clausule daarop af.
• Ik heb pensioensparen via fonds (bank) én via verzekering. Maakt dat uit?
• De administratieve afhandeling verschilt, maar het belang van een correcte begunstiging is in beide gevallen groot. We bekijken elk contract afzonderlijk.
• En mijn oude groepsverzekering van een vorige werkgever?
• Vaak blijft die “slapend” verder bestaan, mét de toenmalige begunstiging. Zeker mee opnemen in de check.

Wat wij voor u doen

• Volledige begunstigden-audit van al uw relevante polissen
• Heldere, toekomstbestendige formuleringen met cascade
• Afstemming met familiaal en (erf)fiscaal kader
• Administratieve afhandeling van wijzigingen bij de maatschappij
• Periodieke herziening bij levensgebeurtenissen

Wij zijn geen doorgeefluik, maar uw partner. We beloven niet alleen – we doen.

Vermijd pijnlijke verrassingen. Laat ons uw polissen onder de loep nemen.

Breng uw contracten mee, of stuur ons een overzicht. We plannen een korte, gerichte check en bezorgen u duidelijke aanpassingsvoorstellen.

• Paraad Verzekeringen – Uw doortastende, warme en hartelijke verzekeringspartner
• Email: verzekeringen@paraad.be
• Tel: 011 340 360
• Adres: Kerkhovensesteenweg 306
• Website: https://paraad.be/ (maak een afspraak via de contactpagina)
• We werken op afspraak: telefonisch, via mail of via de website

Disclaimer: Dit artikel is informatief en geen juridisch of fiscaal advies. Regels verschillen per product en per gewest. We bekijken uw situatie graag persoonlijk.

Neem contact met ons op Neem nu contact met ons op. Wij zijn altijd beschikbaar en staan paraad om u te helpen met uw zorgen en vragen.